రామసుందరం – తొమ్మిదవసర్గం - 1

అందఱకూ విజయదశమి శుభాకాంక్షలు

సుందరకాండ – నవమస్సర్గము -1

హనుమంతుడు రావణాంతఃపురాన్ని పరిశీలించుట

తస్యాలయవరిష్ఠస్య మధ్యే విపులమాయతమ్ | దదర్శ భవనశ్రేష్ఠం హనుమాన్ మారుతాత్మజ: || 1 ||	హనుమంతుడు, ఉత్తమమైన రావణుని భవనం మధ్యలో   శ్రేష్ఠమైన పుష్పకవిమానాన్ని చూశాడు.
అర్ధయోజనవిస్తీర్ణ మాయతం యోజనం మహత్ | భవనం రాక్షసేంద్రస్య బహుప్రాసాదసంకులమ్ || 2 ||	రావణుని ఆ మహాభవనం చుట్టూ అనేకప్రాసాదా లున్నాయి. ఆ భవనం అర్థయోజనం (4 మైళ్లు) వెడల్పు, ఒకయోజనం (8 మైళ్లు) పొడవున విస్తరించి  ఉంది.
మార్గమాణస్తు వైదేహీం సీతామాయతలోచనామ్ | సర్వత: పరిచక్రామ హనూమానరిసూదన: || 3 ||	హనుమంతుడు, సీతాదేవిని వెదకుతూ, ఆ భవనమంతా కలయతిరిగాడు.
ఉత్తమం రాక్షసావాసం హనుమానవలోకయన్ | ఆససాదాథ లక్ష్మీవాన్ రాక్షసేంద్రనివేశనమ్ || 4 ||	రాక్షసుల నిలయాలను పరికిస్తూ, రావణునిప్రాసాదాన్ని చేరాడు.
చతుర్విషాణై ర్ద్విరదై: త్రివిషాణై స్తథైవ చ | పరిక్షిప్తమసంబాధం రక్ష్యమాణముదాయుధైః || 5 ||	ఆ భవనం, - రెండేసి, మూడేసి, నాల్గేసి దంతాలున్న మత్తగజాలచేతా, ఆయుధాలు ధరించి, సర్వసన్నద్ధులై ఉన్న రాక్షసులచేతా పరివేష్టింపబడి,  సురక్షితంగా ఉంది.
రాక్షసీభిశ్చ పత్నీభీ రావణస్య నివేశనమ్ | ఆహృతాభిశ్చ విక్రమ్య రాజకన్యాభిరావృతమ్ || 6 ||	రావణుని భార్యలతోనూ, అతడు బలవంతంగా ఎత్తుకువచ్చిన రాజకన్యలతోనూ ఆ భవనం నిండి ఉంది.
తన్నక్రమకరాకీర్ణం తిమింగిలఝషాకులమ్ | వాయువేగసమాధూతం పన్నగైరివ సాగరమ్ || 7 ||	మొసళ్లు, మహామత్స్యాలు,  తిమింగిలాలు, చేపలు, విషసర్పాలు, పెనుగాలులు కల్గి, ఆకాశాన్నంటుతున్న తరంగాలతో వ్యాప్తమైన మహాసాగరంలా ఉందా భవనం.
యా హి వైశ్రవణే లక్ష్మీ: యా చేంద్రే హరివాహనే | సా రావణగృహే సర్వా నిత్యమేవానపాయినీ || 8 ||	కుబేరుని సంపద్వైభవాలు,  ఇంద్రుని ఐశ్వర్యశోభలు, రావణుని ఇంట చిరస్థిరంగా ప్రకాశిస్తున్నాయి.
యా చ రాజ్ఞ: కుబేరస్య యమస్య వరుణస్య చ | తాదృశీ తద్విశిష్టా వా ఋద్ధీ రక్షోగృహేష్విహ || 9 ||	ఆ రాక్షసగృహాల్లోని సంపద్వైభవాలు,  కుబేర, యమ, వరుణ సంపదలకంటె,  గొప్పవి.
తస్య హర్మస్య మధ్యస్థం వేశ్మ చాన్యత్ సునిర్మితమ్ | బహునిర్యూహసంకీర్ణం దదర్శ పవనాత్మజ: || 10 ||	ఆ మహాప్రాసాదమధ్యభాగంలో ఉంది అద్భుతమైన పుష్పకవిమానం.
బ్రహ్మణో౭ర్థే కృతం దివ్యం దివి యద్విశ్వకర్మణా | విమానం పుష్పకం నామ సర్వరత్నవిభూషితమ్ || 11 ||	విశ్వకర్మ బ్రహ్మదేవునికోసం ఆ పుష్పకవిమానాన్ని సర్వవిధ రత్నాలతో "దివి"యందు స్వయంగా నిర్మించి, ఇచ్చాడు.
పరేణ తపసా లేభే యత్ కుబేర: పితామహాత్ | కుబేరమోజసా జిత్వా లేభే తద్రాక్షసేశ్వర: || 12 ||	కుబేరుడు తీవ్రమైన తపస్సొనర్చి, బ్రహ్మదేవుని అనుగ్రహంతో దాన్ని కానుకగా పొందాడు. రావణుడు తనపరాక్రమంతో కుబేరుని జయించి, ఆ పుష్పకాన్ని తనవశం చేసికొన్నాడు.
ఈహామృగసమాయుక్తై: కార్తస్వరహిరణ్మయై: | సుకృతైరాచితం స్తంభై: ప్రదీప్తమివ చ శ్రియా || 13 ||	వెండి బంగారాల స్తంభాలు, వాటిపై వెలుగులు విరజిమ్మే క్రీడామృగాలబొమ్మలు,
మేరుమందరసంకాశై: ఉల్లిఖద్భిరివాంబరమ్ | కూటాగారైశ్శుభాకారై: సర్వతస్సమలంకృతమ్ || 14 ||	ఆకాశాన్ని తాకే శిఖరాలు, నేత్రపర్వంచేసే గుప్తగృహాలు,
జ్వలనార్కప్రతీకాశం సుకృతం విశ్వకర్మణా | హేమసోపానసంయుక్తం చారుప్రవరవేదికమ్ || 15 ||	అగ్ని,సూర్యసమాన కాంతులు, బంగారుమెట్లు, చూడముచ్చటైన వేదికలు,
జాలవాతాయనైర్యుక్తం కాంచనైస్స్ఫాటికైరపి | ఇంద్రనీలమహానీల మణిప్రవరవేదికమ్ || 16 ||	బంగారుస్ఫటిక కిటికీలు, గవాక్షాలు, ఇంద్రనీల, సింహళ మహానీల వేదికలు,
విద్రుమేణ విచిత్రేణ మణిభిశ్చ మహాధనై: | నిస్తులాభిశ్చ ముక్తాభి: తలేనాభివిరాజితమ్ || 17 ||	పగడాలు, మణులు, ముత్యాలు పొదగబడిన  భూతలం (నేల), కలిగి,
చందనేన చ రక్తేన తపనీయనిభేన చ | సుపుణ్యగంధినా యుక్తమ్ ఆదిత్యతరుణోపమమ్ || 18 ||	గుబాళిస్తున్న ఎర్రచందనసువాసనలతో మధ్యాహ్న సూర్యునిలా తేజరిల్లుతోందా పుష్పకం.
కూటాగారైర్వరాకారై: వివిధైస్సమలంకృతమ్ | విమానం పుష్పకం దివ్యమ్ ఆరురోహ మహాకపి: || 19 ||	వివిధ మధురాకృతుల కూటాగారాలు కల ఆ దివ్యవిమానాన్ని ఆ కపివరుడు అధిరోహించాడు.
తత్రస్థస్స తదా గంధం పానభక్ష్యాన్నసంభవమ్ | దివ్యం సమ్మూర్ఛితం జిఘ్రత్ రూపవంతమివానిలమ్ || 20 ||	అప్పుడు పానీయాలు, తినుబండారాలు, అన్నాలనుండి పుట్టిన దివ్యగంధం సర్వత్ర వ్యాపించింది. ఆ వాసన నాసాపుటాలకు తాకగానే, వాయుదేవుడే ఆకృతిదాల్చి,   ఆ పరిమళరూపంలో వచ్చాడా అని హనుమంతుడు భావించాడు.
స గంధస్తం మహాసత్త్వం బంధుర్బంధుమివోత్తమమ్ | ఇత ఏహీత్యువాచేవ తత్ర యత్ర స రావణ: || 21 ||	ఒక బంధువు తన ఆప్తబంధువును పిలిచినట్టుగా ఆ సువాసన (వాయువు)  హనుమంతుని "ఇలా రా, ఇలా రా" అని రావణుడున్న స్థలానికి పిలుస్తున్నట్లుంది.
తతస్తాం ప్రస్థితశ్శాలాం దదర్శ మహతీం శుభామ్ | రావణస్య మన:కాంతాం కాంతామివ వరస్త్రియమ్ || 22 ||	హనుమంతుడు ముందుకు సాగి, శుభాకృతిగల ఒక విశాలమైన శాలను చూశాడు. అది రావణునకు అత్యంత ప్రియమైనది.
మణిసోపానవికృతాం హేమజాలవిభూషితామ్ | స్ఫాటికైరావృతతలాం దంతాంతరితరూపికామ్ || 23 ||	ఆ శాల, మణిసోపానాలు, బంగారుకిటికీలు, స్ఫటిక, దంత భూతలం,
ముక్తాభిశ్చ ప్రవాళైశ్చ రూప్యచామీకరైరపి | విభూషితాం మణిస్తంభై: సుబహుస్తంభభూషితామ్ || 24 ||	రజత, స్వర్ణ, ముక్త, ప్రవాళ సమంచిత మణిస్తంభాలు,
సమై: ఋజుభిరత్యుచ్చై: సమంతాత్ సువిభూషితై: | స్తంభై: పక్షైరివాత్యుచ్చై: దివం సంప్రస్థితామివ || 25 ||	సమానంగా నిర్మించబడి,   ఆకాశానికి ఎగురుతున్నట్లున్న పక్షాల్లాంటి అలంకృతమైన అత్యున్నత స్తంభాలు,
మహత్యా కుథయాస్తీర్ణాం పృథివీలక్షణాంకయా | పృథివీమివ విస్తీర్ణాం సరాష్ట్రగృహమాలినీమ్ || 26 ||	పఱచబడిన, పృథివీ (నదులు,సముద్రాలు, గిరులు, వనాది) లక్షణాలు  గల విశాల, చిత్ర, రత్నకంబళం
నాదితాం మత్తవిహగై: దివ్యగంధాధివాసితామ్ | పరార్థ్యాస్తరణోపేతాం రక్షో౭ధిపనిషేవితామ్ || 27 ||	మిక్కిలిమత్తిల్లిన పక్షుల కలకలాలు, దివ్యపరిమళాలు, సర్వోత్తమ ఆస్తరణాలు,
ధూమ్రామగరుధూపేన విమలాం హంసపాండురామ్ | చిత్రాం పుష్పోపహారేణ కల్మాషీమివ సుప్రభామ్ || 28 ||	శ్వేతకాంతులు, అగరుధూపాలు, పుష్పహారాలు, చిత్రవర్ణాలు కలది. కామధేనువులా అన్ని కోరికలు తీర్చగలది.
మనస్సంహ్లాదజననీం వర్ణస్యాపి ప్రసాదినీమ్ | తాం శోకనాశినీం దివ్యాం శ్రియస్సంజననీమివ || 29 ||	చక్కని ఆహ్లాదాన్ని గూర్చే శోకనాశిని. వన్నెచిన్నెలు, దివ్యసంపదలు కలది.
ఇంద్రియాణీంద్రియార్థైస్తు పంచ పంచభిరుత్తమై: | తర్పయామాస మాతేవ తదా రావణపాలితా || 30 ||	శబ్ద (గానాలు), స్పర్శ (వాయువులు), రూప (అందాలు), రస (మధురభక్ష్యాలు), గంధా (సువాసనలు) ది విశేషాలతో కన్నతల్లి పుత్రునికి తృప్తి కల్గించినట్లుగా ఆ శాల హనుమంతునికి తృప్తి కల్గించింది.
స్వర్గో౭యం దేవలోకో౭యమ్ ఇంద్రస్యేయం పురీ భవేత్ | సిద్ధిర్వేయం పరా హి స్యాత్ ఇత్యమన్యత మారుతి: || 31 ||	ఆ శాలను చూసి, హనుమంతుడు, "ఇది స్వర్గమా? అందులో దేవతలుండే చోటా? అందులోనూ ఇంద్రుడుండే అమరావతా? దివ్య తపశ్చర్య ఫలరూప పరాసిద్ధా?"   అని అనుకొన్నాడు.
ప్రధ్యాయత ఇవాపశ్యత్ ప్రదీప్తాం స్తత్ర కాంచనాన్ | ధూర్తానివ మహాధూర్తై: దేవనేన పరాజితాన్ || 32 ||	మహాజూదరులచేత ఓడింపబడి, దీర్ఘాలోచనలో పడిన జూదరుల్లా, బంగారుకాంతులతో నిశ్చలంగా ఉన్న మణిస్తంభదీపాల్ని అక్కడ మారుతి చూశాడు.
దీపానాం చ ప్రకాశేన తేజసా రావణస్య చ | అర్చిర్భిర్భూషణానాం చ ప్రదీప్తేత్యభ్యమన్యత || 33 ||	ఆ శాల దేదీప్యానికి దీపజ్వాలలు, రావణుని తేజస్సు, ఆభరణప్రకాశాలు కారణాలనుకొన్నాడు.

శుభం భూయాత్