రామసుందరం - నాల్గవసర్గము

సుందరకాండ - చతుర్థసర్గము

స నిర్జీత్య పురీం శ్రేష్ఠాం లంకాం తాం కామరూపిణీమ్ | విక్రమేణ మహాతేజా హనూమాన్ కపిసత్తమః || 1	హనుమంతుడు, ఉత్తమపట్టణస్వరూపమైన లంకాధిదేవతను జయించాడు.
అద్వారేణ మహాబాహుః ప్రాకారమభిపుప్లువే | ప్రవిశ్య నగరీం లంకాం కపిరాజహితంకరః || 2	ముఖ్యద్వారంనుండి కాక ప్రాకారంపైనుండి దుమికి, లంకలోకి అడుగు పెట్టాడు.
చక్రే౭థ పాదం సవ్యం చ శత్రూణాం స తు మూర్ధని | ప్రవిష్ట స్సత్త్వసంపన్నో నిశాయాం మారుతాత్మజః || 3	ఆ నిశివేళ, శత్రు శి(బి)రాన మొదట ఎడమపాదం మోపి, ప్రవేశించాడు.
స మహాపథమాస్థాయ ముక్తాపుష్పవిరాజితమ్ | తతస్తు తాం పురీం లంకాం రమ్యామభియయౌకపిః || 4	ముక్తాపుష్పాలతో విరాజిల్లే రాజమార్గాన, పురంలోకి వెళ్లాడు.
హసితోత్కృష్టనినదైః తూర్యఘోషపురస్సరైః | వజ్రాంకుశనికాశైశ్చ వజ్రజాలవిభూషితైః || 5	చక్కని నవ్వులతో, వాద్యఘోషలతో, వజ్రాంకుశంలా వజ్రఖచితగృహాలతో
గృహమేఘైః పురీ రమ్యా బభాసే ద్యౌరివాంబుదైః | ప్రజజ్వాల తదా లంకా రక్షోగణగృహైశ్శుభైః || 6	ఆ లంక, మేఘాలతో నిండిన ఆకాశంలా ఉంది. ఆ రాక్షసుల శుభగృహాలతో వెలుగుతోంది.
సితాభ్రసదృశైశ్చిత్రైః పద్మస్వస్తికసంస్థితైః | వర్ధమానగృహైశ్చాపి సర్వతస్సువిభూషితైః || 7	అంతటా, పద్మం, స్వస్తికం, వర్ధమానం అనే నిర్మాణవిశేషాలతో కట్టిన తెల్లని మేఘాల్లాంటి గృహాలతో విభూషితమై ఉంది.
తాం చిత్రమాల్యాభరణాం కపిరాజహితంకరః | రాఘవార్థం చరన్ శ్రీమాన్ దదర్శ చ ననంద చ || 8	చిత్రమాల్యాభరణాలతో అలంకృతమైన ఆ లంకను చూచి, హనుమంతుడు, (సీతను చూడబోతున్నానని) ఆనందించాడు.
భవనాద్భవనం గచ్ఛన్ దదర్శ పవనాత్మజః | వివిధాకృతిరూపాణి భవనాని తతస్తతః || 9	ఆ పవనాత్మజుడు, ప్రతి ఇంటిని చూస్తూ, ముందుకు వెళ్తున్నాడు. ఆ భవనాలు ఒకదానిమించి మఱొకటి వివిధాకృతులలో ఉన్నాయి.
శుశ్రాన మధురం గీతం త్రిస్థానస్వరభూషితమ్ | స్త్రీణాం మదసమృద్ధానాం దివి చాప్సరసామివ || 10	మదవతులైన స్త్రీలు, మూడుస్థాయిల్లోనూ, అప్సరసల్లా చేస్తున్న మధుర గానాన్ని మారుతి విన్నాడు.
శుశ్రాన కాంచీనినదం నూపురాణాం చ నిస్వనమ్ | సోపాననినదాంశ్చైవ భవనేషు మహాత్మనామ్ || 11	స్త్రీల ఒడ్డాణపు సవ్వడులను, వారి కాలి అందెల ధ్వనులను, మెట్లపై నడిచేటప్పుడు కలిగే రవాలను విన్నాడు.
ఆస్ఫోటితనినాదాంశ్చ క్ష్వేళితాంశ్చ తతస్తతః | శుశ్రాన జపతాం తత్ర మంత్రాన్ రక్షోగృహేషు వై || 12	అక్కడక్కడ జబ్బలు / చేతులు చఱచు ధ్వనులు, వేదమంత్రధ్వనులు విన్నాడు.
స్వాధ్యాయనిరతాంశ్చైవ యాతుధానాన్ దదర్శ స: | రావణస్తవసంయుక్తాన్ గర్జతో రాక్షసానపి || 13	వేదాధ్యాయరతులను, సంయుక్తంగా రావణుని స్తుతిస్తున్నవారిని, గర్జిస్తున్నవారిని చూశాడు.
రాజమార్గం సమావృత్య స్థితం రక్షోబలం మహత్| దదర్శ మధ్యమే గుల్మే రావణస్య చరాన్ బహూన్ || 14	రాజమార్గం చుట్టూ చేరిన రాక్షససైన్యాన్ని, వారిమధ్యలో పెక్కు గూఢచారుల్ని చూశాడు.
దీక్షితాన్ జటిలాన్ ముండాన్ గో౭జినాంబరవాసస: | దర్భముష్టిప్రహరణాన్ అగ్నికుండాయుధాంస్తథా || 15	హనుమంతుడి చూసినవారిలో, (యజ్ఞ) దీక్షితులు, జడధారులు, శిరోముండనం చేయించుకొన్నవారు, ఎద్దుతోలు కట్టుకొన్నవారు, పిడికిలిలో ధరించిన దర్భలతో అనిష్టం నివారించేవారు, హోమం చేసి, పొందిన కృత్యాదిశక్తులను శత్రువులపైకి ప్రయోగించేవారు,
కూటముద్గరపాణీంశ్చ దండాయుధధరానపి | ఏకాక్షానేకకర్ణాంశ్చ లంబోదరపయోధరాన్ || 16	కూట ముద్గర దండాయుధధరులు, ఏకకర్ణులు, లంబోదరపయోధరులు,
కరాళాన్ భుగ్నవక్త్రాంశ్చ వికటాన్ వామనాంస్తథా | ధన్విన: ఖడ్గినశ్చైవ శతఘ్నీముసలాయుధాన్ || 17	వికృతశరీరులు, భుగ్నవక్త్రులు, వికటులు, వామనులు, ధనుః ఖడ్గ శతఘ్నీ ముసలాయుధధారులు,
పరిఘోత్తమహస్తాంశ్చ విచిత్రకవచోజ్జ్వలాన్ | నా౭తిస్థూలాన్ నాతికృశాన్ నా౭తిదీర్ఘాతిహ్రస్వకాన్ || 18	పరిఘహస్తులు, విచిత్రకవచులు, నాతిస్థూలురు,  నాతికృశులు, నాతిదీర్ఘులు, నాతిహ్రస్వులు,
నా౭తిగౌరాన్ నాతికృష్ణాన్ నా౭తికుబ్జాన్ న వామనాన్| విరూపాన్ బహురూపాంశ్చ సురూపాంశ్చ సువర్చసః || 19	నాతిగౌరులు, నాతికృష్ణులు, నాతికుబ్జులు, అవామనులు, విరూపులు, బహురూపులు, సురూపులు, సువర్చులు, ఉన్నారు.
ధ్వజీన్ పతాకినశ్చైవ దదర్శ వివిధాయుధాన్ | శక్తివృక్షాయుధాంశ్చైవ పట్టిశాశనిధారిణః | క్షేపణీపాశహస్తాంశ్చ దదర్శ స మహాకపిః || 20	ధ్వజాలు, పతాకాలు, వివిధాయుధాలను చూశాడు. ఈటెలు, వృక్షాలు, పట్టిసాలు, వజ్రాయుధాలు, తెడ్లు, పాశాలు ధరించినవారిని చూశాడు.
స్రగ్విణస్త్యనులిప్తాంశ్చ వరాభరణభూషితాన్ || 21	పూలమాలలు, సుగంధద్రవ్యాలు, ఆభరణాలు ధరించినవారిని,
నానావేషసమాయుక్తాన్ యథా స్వైరగతాన్ బహూన్ | తీక్ష్ణశూలధరాంశ్చైవ వజ్రిణశ్చ మహాబలాన్ || 22	నానావిధవేషధారుల్ని, పదునైన శూలాలు, వజ్రాయుధాలు ధరించిన, మహాబలుల్ని చూశాడు.
శతసాహస్రమవ్యగ్రమ్ ఆరక్షం మధ్యమం కపిః | రక్షో౭ధిపతినిర్దిష్టం దదర్శాంతఃపురాగ్రతః || 23	రావణుని ఆదేశానుసారం పట్టణం లోపలిభాగంలో కావలి ఉన్న వేలమంది సైనికులను చూశాడు.
స తదా తద్గృహం దృష్ట్వా మహాహాటకతోరణమ్ | రాక్షసేంద్రస్య విఖ్యాతమ్ అద్రిమూర్ధ్ని ప్రతిష్టితమ్ || 24	విశాలమైన బంగారుసింహద్వారంతో, త్రికూటపర్వతశిఖరాన ప్రతిష్టితమై,
పుండరీకావతంసాభిః పరిఖాభిరలంకృతమ్ | ప్రాకారావృతమత్యంతం దదర్శ స మహాకపిః || 25	తామరపూవులున్న అగడ్తలు, చుట్టూ ప్రాకారం ఉన్న రావణుని గృహాన్ని చూశాడు.
త్రివిష్టపనిభం దివ్యం దివ్యనాదనినాదితమ్ | వాజిహేషితసంఘుష్టం నాదితం భూషణైస్తదా || 26	స్వర్గంతో సమానమై, దివ్యమై, దివ్యనాదాలతో ప్రతిధ్వనిస్తూ, గుఱ్ఱాల సకిలింపులతో, ఆభరణాలతో ధ్వనిస్తూ,
రథైర్యానైర్విమానైశ్చ తథా హయగజైశ్శుభైః | వారణైశ్చ చతుర్దంతైః శ్వేతాభ్రనిచయోపమైః || 27	రథాలు, పల్లకీలు, విమానాలతో, శుభలక్షణాలుకల గుఱ్ఱాలు, ఏనుగులు, తెల్లనిమేఘాల్లాంటి నాలుగుదంతాల భద్రగజాలతో,
భూషితం రుచిరద్వారం మత్తైశ్చ మృగపక్షిభిః | రక్షితం సుమహావీరైః యాతుధానైస్సహస్రశః | రాక్షసాధిపతేర్గుప్తమ్ ఆవివేశ గృహం కపిః || 28	మత్తిల్లిన మృగపక్షులతో భూషితమైన మనోహరద్వారంతో, మహావీరులైన రాక్షసులతో రక్షింపబడుతున్న రావణుని గృహంలోకి ఆంజనేయుడు ప్రవేశించాడు.
స హేమజాంబూనదచక్రవాళం మహార్హముక్తామణిభూషితాంతమ్ | పరార్ధ్యకాలాగరుచందనాక్తం స రావణాంతఃపురమావివేశ || 29		తప్తకాంచనప్రాకారాలతో విలసిల్లుతూ, ముత్యాలు, మణులతో అలంకృతమైన లోపలిభాగాలలో, కాలాగరుచందనపరిమళాలు వెదజల్లే, రావణాంతఃపురంలోకి, ఆంజనేయుడు అడుగుపెట్టాడు.

ఇత్యార్షే శ్రీమద్రామాయణే వాల్మీకియే ఆదికావ్యే సుందరకాండే చతుర్థస్సర్గః (4)

శుభం భూయాత్