రామసుందరం - పండ్రెండవసర్గం - ప్రథమభాగం

సుందరకాండ - ద్వాదశస్సర్గము

స తస్య మధ్యే భవనస్య మారుతి: లతాగృహాంశ్చిత్రగృహాన్ నిశాగృహాన్| జగామ సీతాం ప్రతిదర్శనోత్సుకో న చైవ తాం పశ్యతి చారుదర్శనామ్|| 1 ||	మారుతి, సీతను దర్శింపగోరి పట్టుదలతో రావణుని భవనానికి మధ్యనున్న లతాగృహాల్ని, చిత్రశాలల్ని, నిశామందిరాల్ని, వెదికాడు కాని ఆ చక్కని సీత మాత్రం కనబడలేదు.
స చింతయామాస తతో మహాకపి: ప్రియామపశ్యన్ రఘునందనస్య తామ్| ధ్రువం న సీతా ధ్రియతే యథా న మే విచిన్వతో దర్శనమేతి మైథిలీ|| 2 ||	రాముని ప్రియపత్నిజానకిని చూడలేకపోయిన హనుమ, ఇలా అనుకొన్నాడు. "ఎంత వెదకినా, మైథిలి  కనబడలేదు. కాబట్టి ఆమె నిశ్చయంగా మరణించి ఉంటుంది.
సా రాక్షసానామ్ ప్రవరేణ జానకీ స్వశీలసంరక్షణతత్పరా సతీ| అనేన నూనం ప్రతి దుష్టకర్మణా హతా భవేదార్యపథే పరే స్థితా|| 3 ||	పాతివ్రత్యరక్షణలో ధర్మనిశ్చయం కలదైన ఉత్కృష్టమైన సజ్జనులమార్గాన్ని స్వీకరించిన,  సీత, రావణుని కాదన్నందుకు ఆ దుష్టునిచే తప్పక చంపబడే ఉంటుంది.
విరూపరూపా వికృతా వివర్చసో మహాననా దీర్ఘవిరూపదర్శనా:| సమీక్ష్య సా రాక్షసరాజయోషితో భయాద్వినష్టా జనకేశ్వరాత్మజా|| 4 ||	రావణయోషితలైన రాక్షసస్త్రీలు విరూపరూపలు. వికృతలు. తేజోహీనదేహులు. మహాననులు. దీర్ఘవిరూపదర్శనులు. వారిని చూచి భయంతో జానకి ప్రాణాలు విడచి ఉంటుంది.
సీతా మదృష్ట్వా హ్యనవాప్య పౌరుషం విహృత్య కాలమ్ సహ వానరైశ్చిరమ్| న మే౭స్తి సుగ్రీవసమీపగా గతి: సుతీక్ష్ణదండో బలవాంశ్చ వానర:|| 5 ||	వానరులతో కలసి, ఇంతకాలం వెదికాను. కాని ఆమె కనపడలేదు.  పురుష ప్రయత్నం విఫలమైంది. ఈ స్థితిలో సుగ్రీవుని వద్దకు వెళ్లరాదు. వెళ్తే తీక్ష్ణంగా దండిస్తాడు.
దృష్టమంత:పురం సర్వం దృష్టా రావణయోషిత:| న సీతా దృశ్యతే సాధ్వీ వృథా జాతో మమ శ్రమ:|| 6 ||	రావణాంతఃపురం సర్వం చూశాను. రావణకాంతలందఱూ కనబడ్డారు. సీతాసాధ్వి కనబడలేదు. నా శ్రమంతా వృథా అయింది.
కిం ను మాం వానరాస్సర్వే గతం వక్ష్యంతి సంగతా:| గత్వా తత్ర త్వయా వీర కిం కృతం తద్వదస్వ న:|| 7 ||	నేను తిరిగి వెళ్తే వానరులందఱూ నా చుట్టూ చేరి, ఏమంటారో? "వీరా! లంకకు వెళ్లి ఏం చేశావు? మాకు చెప్పు". అంటారు.
అదృష్ట్వా కిం ప్రవక్ష్యామి తామహం జనకాత్మజామ్| ధ్రువం ప్రాయముపైష్యంతి కాలస్య వ్యతివర్తనే|| 8 ||	జానకిని చూడకుండా నేను ఏం సమాధానం ఇవ్వగలను? సమయం మించిపోతే వాళ్లు ప్రాయోపవేశం చేస్తారు.
కిం వా వక్ష్యతి వృద్ధశ్చ జాంబవానంగదశ్చ స:| గతం పారం సముద్రస్య వానరాశ్చ సమాగతా:|| 9 ||	వానరుల్ని కలుసుకొంటే, జాంబవంతుడు, అంగదుడు, తక్కినవారు ఏమంటారో ఏమో?
అనిర్వేదశ్శ్రియో మూలమ్ అనిర్వేద: పరం సుఖమ్| భూయస్తత్ర విచేష్యామి న యత్ర విచయ: కృత:|| 10 ||	వేదన లేకుండా ఉత్సాహంతో ఉంటే, శ్రేయోసిద్ధి, పరమసుఖం కల్గుతాయి. కాబట్టి ఇంతవఱకు వెదకని ప్రదేశాలన్నీ వెదకుతాను.
అనిర్వేదో హి సతతం సర్వార్థేషు ప్రవర్తక:| కరోతి సఫలం జంతో: కర్మ యత్ తత్ కరోతి స:|| 11 ||	సర్వార్థాల్లో అనిర్వేదంగా ఉండటమే శ్రేయస్కరం. అది పనుల్ని సఫలం చేస్తుంది.
తస్మాదనిర్వేదకృతం యత్నం చేష్టే౭హముత్తమమ్| అదృష్టాంశ్చ విచేష్యామి దేశాన్ రావణపాలితాన్|| 12 ||	అందువల్ల దిగులు పడకుండా గట్టి ప్రయత్నం చేస్తాను. వెదకని ప్రదేశాలన్నీ వెదకుతాను.
ఆపానశాలా విచితా: తథా పుష్పగృహాణి చ| చిత్రశాలాశ్చ విచితా భూయ: క్రీడాగృహాణి చ| 13 ||	పానశాలలు మొదలు పుష్పగృహాలు, చిత్రశాలలు, క్రీడాగృహాలు,
నిష్కుటాంతరరథ్యాశ్చ విమానాని చ సర్వశ:| ఇతి సంచింత్య భూయో౭పి విచేతుముపచక్రమే|| 14 || మంగళం మహత్	గృహోద్యానాలు, అందలి వీథులు, భవనాల్ని పూర్తిగా గాలించాను. అయినా మళ్లీ వెదకుతాను" అని ఆలోచించి, మళ్లీ వెదకడం ప్రారంభించాడు.