రామసుందరం - 6

వికర్షన్నూర్మిజాలాని                                   పై కెగురుతున్న పెద్ద పెద్ద అలలను కకావికలు చేస్తూ,
బృహంతి లవణాంభసి |                                 ఒక విభజన రేఖలా
పుప్లువే కపిశార్దూలో                                   భూమ్యాకాశాలను వేరుచేస్తున్నట్లుగానూ,
వికిరన్నివ రోదసీ || 71 ||                               ( వారధి కట్టబోతున్నాడని సూచన.)
                                                                       


మేరుమందరసంకాశా                                  మేరు*మందర* పర్వతాలంత
నుద్ధతాన్ స మహార్ణవే |                                ఎత్తుకు ఎగురుతున్న
అతిక్రామ న్మహావేగః                                    ఆ తరంగాలను లెక్కపెడుతున్నవాడిలాగానూ
తరంగాన్ గణయన్నివ || 72 ||                        ముందుకు పయనించాడు.
                                                           ( లంకలో సైన్యం మొదలైన వాటిని లెక్కపెట్టబోతున్నాడు.)


తస్య వేగసముద్ధూతం                                  ఆ సముద్రజలం
జలం సజలదం తదా |                                  ఆకాశమంతా వ్యాపించి,
అంబరస్థం విబభ్రాజ                                     తెల్లని శరత్కాలమేఘంలా
శారదాభ్రమివాతతమ్ || 73 ||                         విరాజిల్లింది.


తిమినక్రఝషాః కూర్మా                                 సముద్రజలాలన్నీ అటూ ఇటూ తొలగిపోవడంవల్ల
దృశ్యంతే వివృతా స్తదా |                                తిమి* నక్ర* ఝష* కూర్మాలు,
వస్త్రాపకర్షణేనేవ                                           వస్త్రాలు తొలగిన మానవ శరీరాల్లా కనబడ్డాయి.
శరీరాణి శరీరిణామ్ || 74 ||                            ( లంకలో వివస్త్రలను దర్శించబోతున్నాడు.) 
                                                                        


ప్లవమానం సమీక్ష్యాథ                                   సముద్రసర్పాలు
భుజంగాస్సాగరాలయాః |                                గరుత్మంతుడనుకొని, భయపడ్డాయి.
వ్యోమ్ని తం కపిశార్దూలం                               ( రాక్షసులు హనుమంతుడెవరో తెలియక ,
సుపర్ణ ఇతి మేనిరే || 75 ||                               రకరకాలుగా తలపోసి, భయపడబోతున్నారు.)



దశయోజనవిస్తీర్ణా                                         ఆయన నీడ పది యోజనాల* పొడవు,    
త్రింశద్యోజనమాయతా |                                  ముప్పై యోజనాల వెడల్పుతో
ఛాయా వానరసింహస్య                                  నీటిపై అందంగా ఉంది.
జలే చారుతరా౭భవత్ || 76 ||

శ్వేతాభ్రఘనరాజీవ                                        ఆ నీడ ఆయనను అనుసరిస్తూ,
వాయుపుత్రానుగామినీ |                                సముద్రజలంలో
తస్య సా శుశుభే ఛాయా                                నిర్మలమైన, దట్టమైన
వితతా లవణాంభసి || 77 ||                              మేఘమండలంలా ప్రకాశించింది.


శుశుభే స మహాతేజా                                   ఆ మహాతేజుడు,
మహాకాయో మహాకపిః |                               నిరాధారమైన ఆకాశంలో పోతూ,
వాయుమార్గే నిరాలంబే                                 ఱెక్కల పర్వతంలా
పక్షవానివ పర్వతః || 78 ||                              భాసించాడు.


యేనాసౌ యాతి బలవాన్                               ఆయన వేగంగా పోయిన మార్గంలోని
వేగేన కపికుంజరః |                                       సముద్రం ముందుకు ఉబ్బి,
తేన మార్గేణ సహసా                                     విశాలమైన తొట్టిలా కనబడింది.
ద్రోణీకృత ఇవార్ణవః || 79 ||


ఆపాతే పక్షిసంఘానాం                                  గరుత్మంతునిలా,                              
పక్షిరాజ ఇవ వ్రజన్ |                                    మేఘాలను ఆకర్షిస్తూ, వేళ్లే వాయువులా
హనుమాన్ మేఘజాలాని                              సాగిపోతున్నాడు.
ప్రకర్షన్ మారుతో యథా || 80 ||


పాండురారుణవర్ణాని                                     ఆయనచే ఆకర్షింపబడుతున్న
నీలమాంజిష్ఠకాని చ |                                    ఆ మేఘాలు
కపినాకృష్యమాణాని                                     తెలుపు, ఎఱుపు,
మహాభ్రాణి చ కాశిరే || 81 ||                             నలుపు పసుపు వన్నెలున్నవి.

 
ప్రవిశన్నభ్రజాలాని                                       పదే పదే మేఘాల్లో ప్రవేశిస్తూ, బయటకు వస్తూ,                      
నిష్పతంశ్చ పునః పునః |                               పురోగమిస్తున్న హనుమ,
ప్రచ్ఛన్నశ్చ ప్రకాశశ్చ                                   మేఘాలచే మూయబడి, మరల బయటపడుతూండే
చంద్రమా ఇవ లక్ష్యతే || 82 ||                           చంద్రునిలా గోచరించాడు.


ప్లవమానం తు తం దృష్ట్వా                             అప్పుడు, హనుమంతుని చూసి,
ప్లవంగం త్వరితం తదా |                                దేవతలు, గంధర్వులు, దానవులు*
వవర్షుః పుష్పవర్షాణి                                    ఆయనపై పూలవానలు కురిపించారు.
దేవగంధర్వదానవాః || 83 ||



తతాప న హి తం సూర్యః                               రామకార్యార్థసిద్ధికై వెళ్తున్న ఆయనకు,                         
ప్లవంతం వానరోత్తమం |                                 సూర్యుడు, తాపాన్ని కలిగించలేదు.
సిషేవే చ తదా వాయూ                                 వాయువు కూడా చల్లగా వీస్తూ,
రామకార్యార్థసిద్ధయే || 84 ||                             ఆయనను సేవించాడు.


ఋషయస్తుష్టువుశ్చైనం                                ఆ మహాతేజుని
ప్లవమానం విహాయసా |                                మహర్షులు స్తుతించారు.
జగుశ్చ దేవగంధర్వాః                                   దేవతలు, గంధర్వులు
ప్రశంసంతో మహౌజసమ్ || 85 ||                     ప్రశంసిస్తూ, కీర్తించారు.


నాగాశ్చ తుష్టువుర్యక్షా                                 నాగులు, యక్షులు,
రక్షాంసి విబుధాః ఖగాః |                                 దిక్పాలురు*, దేవతాదులు ప్రస్తుతించారు.
ప్రేక్ష్య సర్వే కపివరం                                      ఖగాలు* ( పక్షులు ) నుతించాయి.
సహసా విగతక్లమమ్ || 86 ||



తస్మిన్ ప్లవగశార్దూలే                                    అంత సముద్రుడు,
ప్లవమానే హనూమతి |                                  ఇక్ష్వాకువంశం సమ్మానాన్ని పొందాలని కోరి,
ఇక్ష్వాకుకులమానార్థీ                                    ఇలా ఆలోచించాడు.
చింతయామాస సాగరః || 87 ||


సాహాయ్యం వానరేంద్రస్య                                "నేను ఇప్పుడు                   
యది నాహం హనూమతః |                             హనుమంతునకు దోహదపడకపోతే,
కరిష్యామి భవిష్యామి                                      అందఱూ నన్ను
సర్వవాచ్యో వివక్షతామ్ || 88 ||                         అన్నివిధాలా నిందిస్తారు.


అహమిక్ష్వాకునాథేన                                     ఇక్ష్వాకు*ప్రభుడైన సగరునిచే వృద్ధిపొందాను.
సగరేణ వివర్ధితః |                                          ఈ హనుమ,
ఇక్ష్వాకుసచివశ్చాయం                                  ఇక్ష్వాకులకు సచివుడు.(స్నేహితుడు, సహాయుడు)   
నావసీదితుమర్హతి || 89 ||                              అటువంటి ఇతడు శ్రమపడకూడదు.



తథా మయా విధాతవ్యం                                 కాబట్టి ఇతనికి                
విశ్రమేత యథా కపిః |                                     విశ్రాంతిని సమకూర్చాలి.
శేషం చ మయి విశ్రాంతః                                 విశ్రాంతి తర్వాత
సుఖేనాతితరిష్యతి || 90 ||                             సుఖంగా (నన్ను) దాటగలడు."


----------------------------------------------------------------------------------------------------


* మేరువు - ఇది ఒక పర్వతం. బంగారు పర్వతం.
అసురలను హింసించేది, తన శిఖరాలచేత నక్షత్రాలను వహించేది,
అనే అర్థాల్లో మేరు అనే పేరు వచ్చింది.
ఇది భూమి చుట్టు మేఖలలా (వడ్డాణం) ఉంటుంది.
దీని చుట్టూ సూర్యచంద్రులు తిరుగుతూంటారు.
దీని శిఖరాలపై దేవతలు విహరిస్తూంటారు.

* మందరం - ఒక పర్వతం.
క్షీరసాగరమథనంలో కవ్వంగా ఉపయోగపడింది.
ఈ రెండు పర్వతాలూ ఎత్తైనవి అని వేరే చెప్పనక్కరలేదుగా!

* తిమి - ఆర్ద్రం గానూ, నూఱు యోజనాల పొడవూ ఉన్న చేప.
ప్రామాణిక నిఘంటువుల్లో నూఱు యోజనాల చేప అని అర్థం ఉన్నా,
ఆ రోజుల్లో ఎక్కువ పొడవును సూచించడానికి శతయోజనం అనేవారనిపిస్తుంది.
బాగా పెద్ద చేప అని చెప్పవచ్చు.
ఈ తిమిని మింగే చేపలనే తిమింగలాలంటారు.

* నక్రం - భూమియందు పాదవిక్షేపం చేయనిది = మొసలి.

* ఝషం - పిల్ల చేపలను చంపి తినే చేప.

* కూర్మం - కుత్సితమైన వేగం కలది, జలాన్ని పాడుచేసేది = తాబేలు.

* యోజనం - ఆమడ. ఇది దూరాన్ని సూచించే ప్రమాణం.
ఒక యోజనం అంటే నాలుగు క్రోసుల దూరం. ( క్రోసు = రెండు మైళ్లు.) / ఎనిమిది మైళ్లు.

* దానవులు - దనువుకు పుట్టినవారు. ఈ దనువు కశ్యపుని భార్య.

* దిక్పాలురు - దిక్కులకు అధిపతులు.
వరుసగా తూర్పు - ఇంద్రుడు
ఆగ్నేయం - అగ్ని
దక్షిణం - యముడు
నిరృతి - నిరృతి
పశ్చిమం - వరుణుడు
వాయవ్యం - వాయువు
ఉత్తరం - కుబేరుడు
ఈశాన్యం - ఈశానుడు.

* ఖగాలు - ఆకాశమందు తిరిగేవి = పక్షులు.

* ఇక్ష్వాకువు - వైవస్వతమనువు కుమారుడు.
రాముని వంశానికి మూలపురుషుడు.
రాముని వంశానికి వరుసగా
సూర్యవంశం, ఇక్ష్వాకువంశం, కాకుత్థ్సవంశం, రఘువంశం అనే పేళ్లున్నాయి.
ఇక్ష్వాకువంశంవారిని ఇక్ష్వాకులు అంటారు.



-------------------------------------------------------------------------------------------




కౌసల్యేయో దృశౌ పాతు విశ్వామిత్రప్రియః శ్రుతీ |
ఘ్రాణాం పాతు మఖత్రాతా ముఖం సౌమిత్రివత్సలః || 5 ||





శుభం భూయాత్